Blikkenpost "Tin Can Mail"

 
     
 

 

Het Koninkrijk Tonga is een eilandengroep in de Grote of Stille Oceaan.
Ze liggen ten oosten van de Fiji-eilanden, ten zuiden van de Samoa-eilanden en ten westen van de Cook-eilanden.

Het koninkrijk omvat 139 eilanden, waarvan er 36 bewoond zijn. De ruim 100.000 Tonganen noemen hun eilanden graag "Friendly Islands" (Vriendschapseilanden).

De eilandengroep werd in 1643 ontdekt en beschreven door de Nederlandse zeevaarder Abel Tasman, die ook (in 1642) Tasmanie en Nieuw-Zeeland verkende. Hij was in dienst van de VOC. (Verenigde Oost-Indische Compagnie).
 

 


Landkaart met de grootste eilanden van Tonga

 
 


Abel Tasman herdacht door Nieuw-Zeeland


Herdenking Tasman's reis van 1642

 
 
  Het eilandenstaatje Tonga heeft altijd al de aandacht getrokken van de filatelistische wereld.
Tonga gaf bijvoorbeeld als eerste land ter wereld zelfklevende postzegels uit in een afwijkende vorm. Beroemd geworden is de "banaan".

 
       
  Maar posthistorisch is Tonga nog veel interessanter. De Tonga-eilanden zijn vooral beroemd om de "blikkenpost" (of in het Engels "Tin Can Mail").

Op de Tonga-eilanden woonden veel kooplieden die kopra (gedroogd vruchtvlees van de kokosnoot) en mosselen van de eilandbewoners opkochten.
De post van deze handelaren werd door schepen bezorgd, die ook voor het vervoer van de goederen zorgden.  Indien een kapitein slechts voor 1 eiland brieven aan boord had, voer hij niet graag door de gevaarlijke riffen en moesten de kooplui dus soms maanden op hun post wachten.

Dit leidde in 1882, met name op het eilandje Niuafo'ou, tot het oprichten van de "Tin Can Mail" (blikkenpost).
De correspondentie werd in grote beschuitblikken gesloten, die dan gewoon over boord werden gegooid.
De inboorlingen zwommen tot bij het schip en brachten de blikken aan land. Maar na een ongeluk met een haai, roeiden ze voortaan in kano's tot bij het schip.
 
     
 

 
  Hierboven de voor- en achterkant van een brief, gestuurd in 1937 vanuit Oostburg-Nederland naar Niuafo'ou Island, één van de Tonga-eilanden.  Merk op, dat er nogal veel stempels zijn aangebracht in diverse talen. Belangrijk is het stempeltje "Inward Tin Can Mail" (= inkomende post per blik). Verder stempels en een geschreven naam van de "W.G.Quensell Tin Can Mail Man".
In de twintiger jaren van de 20e eeuw arriveerde ene Walter George Quensell op het eiland Niuafo'ou.  Hij realiseerde zich al snel dat er filatelistische mogelijkheden zaten in deze wijze van postvervoer. Met een eenvoudige stempeldoos maakte hij een rubberen stempel met de tekst "TIN CAN MAIL" en plaatste dit op alle uitgaande brieven. Daarna kwamen er allerlei stempels bij in diverse talen. Zelfs de Nederlandse taal werd gebruikt: "Blikken Bus Post".
 
     
 

 
  Deze brief werd in 1936 gestuurd vanaf  Tonga naar Australië.
Merk op dat de postzegel nog  de landsnaam "Toga" vermeldt.
Linksboven is de tekst aangebracht: "This letter enclosed in a water-tight tin was put into the sea from the Cruise Steamer Monowai.......etc"
 
 
 


De Tonga-mannen in roeibootjes met hun genummerde blikken post.

Deze postdienst werkte zo meer dan 50 jaar. Sinds er echter vliegveldjes zijn aangelegd, wordt de briefwisseling per luchtpost gevoerd.



Brieven die echt gelopen hebben via de blikkenpost zijn redelijk aan de prijs (20-200 US dollar). De meeste komen uit Amerika. Er zijn handelaren geweest die ze per kilo's lieten overkomen. Een indruk van "maakwerk" kleeft toch wel op die brieven.

 

Goede bronnen om meer te lezen (en te zien) over de Tin Can Mail zijn:

1.  http://thesaltysailor.com/rhodeisland-philatelic/rhodeisland/1901-6.htm
2.  http://www.postkoets.nl/artikelen/tincan.html